Quy định về giám sát thi công xây dựng là yếu tố then chốt đảm bảo chất lượng, an toàn và tính pháp lý cho mọi công trình, đặc biệt là công trình dân dụng như khách sạn hay nhà cao tầng. Bài viết sau tổng hợp những nội dung quan trọng liên quan đến trách nhiệm, yêu cầu và hệ quả pháp lý trong công tác giám sát mà Yiwin đúc kết từ thực tế.

Giám sát thi công xây dựng là gì?

Giám sát thi công xây dựng là quá trình theo dõi, kiểm tra toàn bộ hoạt động trên công trường nhằm đảm bảo công trình thi công đúng thiết kế, tiêu chuẩn kỹ thuật, quy chuẩn xây dựng và các quy định pháp lý hiện hành.

Hoạt động này giúp kiểm soát chất lượng, khối lượng công việc, tiến độ thi công, an toàn lao động và bảo vệ môi trường trong suốt quá trình xây dựng.

Theo Khoản 1 Điều 120 Luật Xây dựng 2014 (sửa đổi 2020), mọi công trình đều bắt buộc phải được giám sát thi công đảm bảo trung thực, khách quan và đúng với thiết kế được phê duyệt.

Chủ đầu tư có thể tự thực hiện giám sát nếu đủ năng lực, hoặc thuê đơn vị tư vấn giám sát có chứng chỉ hành nghề hợp pháp. Việc giám sát được tiến hành từ khởi công đến khi nghiệm thu công trình.

Quy định về giám sát thi công xây dựng công trình theo pháp lý

Theo quy định tại Điều 121 và Điều 122 Luật Xây dựng 2014 (đã được sửa đổi bổ sung năm 2020), mọi công trình xây dựng đều bắt buộc phải có hoạt động giám sát trong suốt quá trình thi công. 

Chủ thể thực hiện giám sát có thể là chính chủ đầu tư hoặc nhà thầu giám sát thi công xây dựng công trình.

Chủ đầu tư tự tổ chức giám sát

Chủ đầu tư có thể tự tổ chức giám sát thi công nếu đáp ứng đầy đủ các điều kiện pháp lý như có chứng chỉ hành nghề hợp lệ, đội ngũ nhân sự chuyên môn phù hợp và đủ năng lực quản lý toàn bộ quá trình thi công.

Tuy nhiên, hình thức này chỉ phù hợp với công trình quy mô nhỏ, ít yêu cầu kỹ thuật và khi chủ đầu tư đã được cấp phép hoạt động xây dựng chuyên ngành.

Với các công trình lớn như khách sạn, do tiêu chuẩn pháp lý và kỹ thuật cao, việc tự giám sát không còn phổ biến. Thay vào đó, chủ đầu tư thường phải thuê đơn vị tư vấn giám sát chuyên nghiệp để đảm bảo đúng quy định.

Thuê tổ chức tư vấn giám sát thi công xây dựng công trình 

Với các công trình dân dụng quy mô lớn như khách sạn – nơi yêu cầu cao về kỹ thuật và thẩm mỹ – việc thuê đơn vị tư vấn giám sát có đủ năng lực là bắt buộc theo quy định pháp luật.

Tổ chức tư vấn giám sát cần có giấy chứng nhận năng lực hoạt động xây dựng, đăng ký ngành nghề phù hợp, và cử nhân sự có chứng chỉ hành nghề đúng chuyên ngành như xây dựng, cơ điện, PCCC…

Ngoài đảm bảo điều kiện pháp lý, đơn vị giám sát còn chịu trách nhiệm toàn diện về quá trình giám sát: từ ghi nhật ký thi công, lập báo cáo định kỳ đến quyền kiến nghị tạm dừng thi công nếu phát hiện sai phạm.

Quy định về giám sát thi công đối với công trình khách sạn

Công trình khách sạn thuộc loại công trình dân dụng, thường nằm trong nhóm cấp II trở lên, có yêu cầu cao về kỹ thuật, an toàn, thẩm mỹ và vận hành liên tục.

Vì vậy, các quy định pháp lý về giám sát thi công xây dựng hoàn toàn được áp dụng đối với công trình thi công khách sạn.

Chủ đầu tư khách sạn có trách nhiệm:

• Thuê đơn vị tư giám sát có đủ năng lực và kinh nghiệm trong lĩnh vực khách sạn
• Theo dõi chặt chẽ các hoạt động giám, nghiệm thu vật liệu, kết cấu, kỹ thuật PCCC, hệ thống MEP và các hạng mục hoàn thiện nội thất.

Việc tuân thủ nghiêm túc các quy định về việc giám sát thi công xây dựng không chỉ là yêu cầu bắt buộc theo pháp luật, mà còn giúp chủ đầu tư kiểm soát chất lượng thi công, đảm bảo tiến độ, an toàn lao động và giảm thiểu rủi ro phát sinh suốt vòng đời công trình.

Bài chi tiết: Quy trình giám sát thi công khách sạn

Nội dung giám sát thi công theo quy định pháp luật 

Theo Điều 7 Thông tư 26/2016/TT-BXD, nội dung giám sát thi công theo quy định pháp luật gồm: 

Giám sát chất lượng thi công xây dựng

• Đơn vị giám sát phải thông báo rõ ràng nhiệm vụ, quyền hạn của các cá nhân liên quan để phối hợp hiệu quả với các nhà thầu. Đồng thời, kiểm tra điều kiện khởi công và năng lực thực tế của nhà thầu so với hợp đồng.
• Trong quá trình thi công, cần kiểm tra biện pháp thi công, vật liệu, thiết bị lắp đặt, đồng thời giám sát an toàn lao động, môi trường và an toàn công trình lân cận. Nếu phát hiện vi phạm, có quyền yêu cầu điều chỉnh thiết kế hoặc tạm dừng thi công.
• Giám sát còn thực hiện nghiệm thu từng giai đoạn, xác nhận khối lượng thi công, kiểm định chất lượng và lập hồ sơ hoàn công. Mọi hoạt động phải tuân thủ hợp đồng và quy định pháp luật để đảm bảo chất lượng, tiến độ và an toàn công trình.

Giám sát thực hiện tiến độ thi công xây dựng

• Kiểm tra, xác nhận tiến độ thi công tổng thể và chi tiết các hạng mục công trình do nhà thầu lập đảm bảo phù hợp tiến độ thi công đã được duyệt;
• Kiểm tra, đôn đốc tiến độ thi công của các nhà thầu; khi cần thiết, kiến nghị chủ đầu tư yêu cầu nhà thầu có biện pháp đảm bảo tiến độ công trình.
•  Đánh giá, xác định nguyên nhân chậm tiến độ và báo cáo bằng văn bản để chủ đầu tư trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định điều chỉnh tiến độ dự án.
• Kiểm tra năng lực thi công thực tế của nhà thầu về nhân lực, thiết bị so với hợp đồng; báo cáo và đề xuất giải pháp cần thiết để đảm bảo tiến độ với chủ đầu tư.

Giám sát khối lượng thi công xây dựng công trình

• Kiểm tra, xác nhận khối lượng đã được nghiệm thu theo quy định;
• Báo cáo chủ đầu tư về khối lượng phát sinh so với hợp đồng xây dựng.

Giám sát việc đảm bảo an toàn lao động và bảo vệ môi trường

Giám sát việc tuân thủ các quy định về quản lý an toàn lao động và bảo vệ môi trường trong quá trình thi công xây dựng theo quy định tại Nghị định 59/2015/NĐ-CP và quy định của pháp luật về an toàn lao động và bảo vệ môi trường.

Hậu quả của việc vi phạm quy định về giám sát thi công xây dựng 

Việc không tuân thủ hoặc vi phạm các quy định về giám sát thi công xây dựng công trình có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng, cả về pháp lý lẫn thực tiễn. 

Dưới đây là các hệ lụy phổ biến mà chủ đầu tư, nhà thầu và đơn vị tư vấn giám sát có thể phải đối mặt:

Xử phạt hành chính theo Nghị định 16/2020/NĐ-CP

Theo Nghị định 16/2020/NĐ-CP, vi phạm trong giám sát thi công có thể bị phạt hành chính từ vài chục đến hàng trăm triệu đồng. Trường hợp nghiêm trọng như không có chứng chỉ hành nghề hoặc vượt quá năng lực sẽ bị đình chỉ hoạt động, thu hồi chứng chỉ hoặc cấm hành nghề – thể hiện rõ tính răn đe của pháp luật.

Đình chỉ thi công, không được nghiệm thu công trình 

Một hậu quả nghiêm trọng của vi phạm giám sát là công trình có thể bị đình chỉ thi công và không đủ điều kiện nghiệm thu. Điều này làm gián đoạn tiến độ, gây thiệt hại lớn về thời gian, chi phí và ảnh hưởng đến uy tín chủ đầu tư. Đặc biệt với công trình giá trị cao như khách sạn, rủi ro này càng nghiêm trọng và khó khắc phục.

Thiệt hại về tính mạng và sức khỏe

Giám sát không chặt chẽ có thể dẫn đến mất an toàn thi công, gây tai nạn lao động, thương tích hoặc nghiêm trọng hơn. Công trình kém chất lượng tiềm ẩn nguy cơ sập đổ, cháy nổ do lỗi kỹ thuật, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng người sử dụng. 

Trong trường hợp này, cả nhà thầu, chủ đầu tư và đơn vị giám sát đều có thể bị truy cứu trách nhiệm dân sự hoặc hình sự.

Mất uy tín 

Với công trình dịch vụ như khách sạn hay resort, uy tín là yếu tố then chốt. Nếu bị phát hiện vi phạm giám sát, chất lượng kém hoặc xảy ra sự cố sau vận hành, công trình sẽ mất lòng tin từ khách hàng và công chúng. 

Việc bị phản ánh tiêu cực trên truyền thông có thể làm thương hiệu suy giảm nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu và khả năng thu hút đầu tư.

Chất lượng công trình kém

Thiếu giám sát đúng quy chuẩn khiến công trình nhanh xuống cấp, xuất hiện các lỗi như nứt tường, thấm nước, hệ thống kỹ thuật kém chất lượng. 

Hậu quả là chi phí bảo trì tăng cao, giảm chất lượng và tuổi thọ của công trình. Với công trình cao tầng như khách sạn, nhũng ảnh hưởng này về lâu dài là đặc biệt nghiêm trọng.

Tiềm ẩn rủi ro trong quá trình sử dụng

Công trình không được giám sát chặt chẽ có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro trong quá trình sử dụng, gây nguy hiểm cho người sử dụng và cộng đồng.

Quy định về giám sát thi công xây dựng đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo một công trình được thực hiện đúng kỹ thuật, an toàn và hợp pháp. Việc tuân thủ đầy đủ các yêu cầu về giám sát không chỉ giúp công trình đạt chất lượng cao mà còn hạn chế tối đa rủi ro về vận hành và pháp lý. Đây cũng là nguyên tắc được Yiwin ưu tiên áp dụng trong mọi dự án thực tế mà đơn vị tham gia.