Khi nhắc đến xây dựng, nhiều người sẽ liên tưởng tới các tòa nhà cao tầng hay công nhân đang thực hiện thi công con đường nào đó. Tuy nhiên, công trình xây dựng sẽ bao quát nhiều loại hình công trình nhau, từ nhà dân dụng, khách sạn, nhà máy, cầu đường đến các công trình kỹ thuật, quốc phòng. Vậy công trình xây dựng là gì? Có những đặc điểm nào và được phân loại ra sao? Hãy cùng tìm hiểu với Yiwin nhé!

Công trình xây dựng là gì?

Căn cứ theo quy định tại khoản 10 Điều 3 Luật Xây dựng 2014 được sửa đổi bởi điểm c khoản 1 Điều 1 Luật xây dựng sửa đổi 2020 quy định như sau:

“Công trình xây dựng là sản phẩm được xây dựng theo thiết kế, tạo thành bởi sức lao động của con người, vật liệu xây dựng, thiết bị lắp đặt vào công trình, được liên kết định vị với đất, có thể bao gồm phần dưới mặt đất, phần trên mặt đất, phần dưới mặt nước và phần trên mặt nước”.

Ta có thể hiểu đơn giản, công trình xây dựng là sản phẩm được tạo ra nhờ vào lao động của con người, họ sẽ sử dụng vật liệu xây dựng và các thiết bị lắp đặt vào công trình. Điểm đặc biệt là công trình xây dựng sẽ gắn liền với đất, bao gồm phần dưới mặt đất, phần trên mặt đất, phần dưới mặt nước và phần trên mặt nước  – tức là chúng có vị trí cố định, không di chuyển được. 

Đặc điểm của công trình xây dựng

Công trình xây dựng có một số đặc điểm nổi bật như:

• Gắn liền với đất đai: Công trình xây dựng luôn có vị trí cố định, được liên kết trực tiếp với nền đất thông qua hệ móng. Điều này khiến công trình không thể di dời sau khi thi công, đồng thời chịu ảnh hưởng trực tiếp từ điều kiện địa chất.

• Quy mô đa dạng: Tùy theo mục đích sử dụng và loại hình công trình, quy mô có thể dao động từ nhỏ (như nhà ở riêng lẻ, nhà kho) đến rất lớn (khách sạn, trung tâm thương mại…)

• Tính bền vững cao: Công trình xây dựng được thiết kế để sử dụng lâu dài, thường có tuổi thọ từ vài chục đến hàng trăm năm.

• Áp dụng kỹ thuật phức tạp: Quá trình thiết kế và thi công công trình đòi hỏi sự phối hợp giữa nhiều lĩnh vực kỹ thuật. Mỗi hạng mục đều cần phải áp dụng quy chuẩn riêng.

• Ràng buộc pháp lý chặt chẽ: Mọi công trình xây dựng đều phải tuân thủ hệ thống pháp luật hiện hành như Luật Xây dựng, Luật Quy hoạch, Luật Bảo vệ môi trường…

Phân loại các công trình xây dựng phổ biến

Công trình xây dựng sẽ được phân loại dựa trên tính chất hoạt động, đặc điểm kỹ thuật, mục đích sử dụng và dựa trên nhiều tố khác, cụ thể:

Công trình dân dụng

Là những công trình phục vụ trực tiếp cho đời sống con người, bao gồm các hoạt động sinh hoạt, học tập, chữa bệnh, làm việc và nghỉ dưỡng. Nhóm công trình dân dụng bao gồm:

Nhà ở

• Nhà riêng lẻ: Nhà ở của cá nhân hoặc hộ gia đình.
• Chung cư: Tòa nhà nhiều tầng có nhiều căn hộ riêng biệt.

Công trình công cộng

Là các công trình không phục vụ riêng cho một cá nhân hay gia đình nào, mà hướng đến lợi ích cộng đồng. Trong nhóm này bao gồm:

+ Công trình khách sạn, nhà khách: Đây là loại hình cơ sở lưu trú được xây dựng với mục đích chính là cung cấp dịch vụ nghỉ ngơi, lưu trú, ăn uống và các tiện ích bổ trợ cho khách du lịch, khách công tác…Không chỉ cung cấp dịch vụ lưu trú, công trình khách sạn còn đóng vai trò trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội tại địa phương, quốc gia trong lĩnh vực dịch vụ và du lịch.

+ Công trình văn hóa: Nhà hát, rạp chiếu phim, bảo tàng…

+ Công trình giáo dục: Trường học, ký túc xá, trung tâm đào tạo…

+ Công trình y tế: Bệnh viện, phòng khám, trạm y tế…

+ Công trình thương mại – dịch vụ: Trung tâm thương mại, siêu thị, cửa hàng…

+ Văn phòng – nhà làm việc: Cơ quan hành chính, văn phòng công ty…

+ Nhà phục vụ giao thông: Bãi đỗ xe, trạm thu phí, trạm nghỉ…

+ Nhà ga, bến xe: Ga tàu, bến xe buýt, nhà chờ…

+ Công trình thể thao: Sân vận động, nhà thi đấu, trung tâm thể thao…

+ Công trình phục vụ thông tin liên lạc: Trạm phát sóng, tháp thu phát,…

Công trình công nghiệp

Phục vụ cho mục đích sản xuất, chế biến và khai thác, như:

• Nhà máy, xưởng sản xuất
• Kho chứa nguyên liệu
• Công trình lọc dầu, hóa chất, khí đốt
• Mạng lưới đường ống dẫn nguyên liệu

Công trình giao thông

Kết nối và hỗ trợ vận tải hàng hóa, hành khách:

• Đường bộ, cầu, hầm
• Đường sắt, nhà ga
• Cảng, bến cảng đường thủy
• Sân bay: đường băng, tháp điều khiển,…

Công trình thủy lợi

Là những công trình thực hiện nhiệm vụ quản lý, phân phối và bảo vệ nguồn nước:

• Đập, hồ chứa, trạm bơm
• Kênh, mương dẫn nước
• Hệ thống chống ngập, bờ bao,…

Công trình hạ tầng kỹ thuật

Công trình hạ tầng kỹ thuật bao gồm các công trình phục vụ hoạt động kỹ thuật thiết yếu trong đô thị và khu dân cư, cụ thể như:

• Công trình cấp nước: Hệ thống đường ống, trạm bơm, nhà máy nước,…
• Công trình thoát nước: Mạng lưới thoát nước mưa, nước thải sinh hoạt,…
• Nhà máy xử lý nước thải: Tiếp nhận và xử lý nước thải trước khi xả ra môi trường.
• Công trình xử lý chất thải: bãi chứa, bãi chôn lấp rác thải, nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt, công nghiệp
• Công trình chiếu sáng đô thị: Cột đèn, hệ thống đèn đường và tủ điều khiển,…

Công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn

Là các công trình phục vụ sản xuất nông nghiệp và hạ tầng phát triển khu vực nông thôn. Những công trình này góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm nông nghiệp, cải thiện điều kiện sống và phát triển kinh tế xã hội bền vững cho cộng đồng nông thôn, đồng thời thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và nông thôn.

• Hệ thống thủy lợi nội đồng
• Kho trữ nông sản
• Trung tâm giống cây trồng, vật nuôi
• Đường giao thông nông thôn,…

Phân cấp công trình xây dựng

Phân cấp công trình là cách chia loại công trình dựa trên quy mô, độ phức tạp và thời gian sử dụng, nhằm giúp quản lý xây dựng hiệu quả hơn. Dưới đây là các cấp công trình theo quy định hiện hành:

Công trình đặc biệt

• Đặc điểm: Là những công trình có giá trị văn hóa, lịch sử hoặc chiến lược, ví dụ như di tích quốc gia, công trình quốc phòng. Cần được bảo dưỡng nghiêm ngặt và lâu dài.
• Thời hạn sử dụng: Trên 100 năm
• Ví dụ: Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, Hoàng thành Thăng Long, Nhà Quốc hội Việt Nam…

Công trình cấp I

• Đặc điểm: Thường là công trình quy mô lớn, tiêu chuẩn cao, ảnh hưởng đến an ninh, kinh tế, xã hội, như các trung tâm hội nghị, sân bay, nhà máy lớn.
• Thời hạn sử dụng: Trên 100 năm
• Ví dụ: Sân bay quốc tế Nội Bài, Tòa nhà Landmark 81, khách sạn 5 sao JW Marriott Hanoi…

Công trình cấp II

• Đặc điểm: Công trình quy mô vừa, phục vụ cộng đồng như trường học, bệnh viện, đường sá… Có yêu cầu kỹ thuật khá cao.
• Thời hạn sử dụng: Từ 50 – 100 năm
• Ví dụ: Trường Đại học Bách khoa Hà Nội, Bệnh viện Trung ương Huế, Cầu Cần Thơ…

Công trình cấp III

• Đặc điểm: Công trình quy mô nhỏ, kết cấu đơn giản hơn, như nhà ở, văn phòng, cửa hàng nhỏ…
• Thời hạn sử dụng: Từ 20 – dưới 50 năm

Công trình cấp IV

• Đặc điểm: Là những công trình nhỏ, tạm thời, như nhà kho, nhà tạm, quán buôn bán, chòi canh,…
• Thời hạn sử dụng: Dưới 20 năm

Trình tự triển khai công trình xây dựng

Căn cứ theo Điều 111 Luật Xây dựng 2014, việc thi công công trình xây dựng phải đảm bảo bảo tuân thủ thiết kế được phê duyệt, tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định pháp luật về vật liệu. Đồng thời, phải bảo đảm an toàn cho con người, thiết bị, công trình liền kề và môi trường xung quanh. Vật tư sử dụng đúng chủng loại, tiết kiệm và theo thiết kế. Ngoài ra, cần thực hiện đầy đủ việc kiểm tra, giám sát và nghiệm thu.

Dưới đây là trình tự triển khai công trình xây dựng: 

Bước 1: Chuẩn bị và lập kế hoạch xây dựng

Giai đoạn đầu tiên đóng vai trò nền tảng, giúp định hướng toàn bộ dự án. Mọi quyết định trong bước này ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ, chi phí và tính pháp lý của công trình. Bao gồm:

• Khảo sát hiện trạng và vị trí xây dựng: Đánh giá địa hình, địa chất, khí hậu để lựa chọn phương án phù hợp.
• Lập ngân sách đầu tư: Ước tính chi phí cho toàn bộ quá trình xây dựng, từ vật tư đến nhân công.
• Hoàn tất hồ sơ pháp lý và xin phép xây dựng: Đảm bảo công trình được triển khai hợp pháp, tránh rủi ro về sau.

Bước 2: Thiết kế công trình

Khi kế hoạch đã rõ ràng, việc thiết kế sẽ cụ thể hóa ý tưởng thành bản vẽ kỹ thuật. Đây là cơ sở để thi công chính xác và an toàn.

• Thiết kế sơ bộ: Đề xuất phương án mặt bằng, công năng và phong cách kiến trúc theo nhu cầu chủ đầu tư.
• Triển khai bản vẽ kỹ thuật chi tiết: Bao gồm thiết kế kết cấu, hệ thống điện – nước, vật liệu… đảm bảo tính bền vững và tối ưu chi phí.
  Phối hợp thẩm định thiết kế: Kiểm tra tính khả thi, an toàn và tuân thủ quy chuẩn hiện hành.

Bước 3: Thi công công trình

Đây là giai đoạn hiện thực hóa mọi kế hoạch, đòi hỏi tổ chức thi công khoa học và giám sát chặt chẽ.

• Thi công phần móng: Gia cố nền đất, thi công móng vững chắc làm nền tảng cho toàn bộ công trình.
• Thi công phần thô: Dựng khung nhà (cột, dầm, sàn, tường…).
• Hoàn thiện công trình: Lắp đặt hệ thống kỹ thuật, hoàn thiện mặt ngoài, sơn, lát sàn, lắp nội thất,…
• Giám sát công trình: Kiểm tra tiến độ, an toàn lao động, chất lượng thi công theo đúng thiết kế.

Bước 4: Kiểm tra, nghiệm thu và bàn giao

Sau khi công trình hoàn thiện, cần tiến hành kiểm tra kỹ lưỡng trước khi đưa vào sử dụng.

• Kiểm tra chất lượng tổng thể: Từ vật liệu đến thi công có đạt yêu cầu thiết kế và tiêu chuẩn kỹ thuật không.
• Nghiệm thu từng hạng mục và toàn bộ công trình: Có thể có sự tham gia của đơn vị thẩm định độc lập.
• Bàn giao và đưa vào sử dụng: Ký kết nghiệm thu hoàn thành, bàn giao công trình cho chủ đầu tư đi vào vận hành chính thức.

Ví dụ về công trình xây dựng

Một số ví dụ về công trình xây dựng: 

Khách sạn 5 sao JW Marriott Hotel Hanoi

• Loại công trình: Công trình dân dụng – công trình công cộng (khách sạn)
• Quy mô gồm 9 tầng, hơn 450 phòng nghỉ cao cấp
• Có trung tâm hội nghị quốc gia, nhà hàng, bể bơi, spa…

JW Marriott Hanoi gây ấn tượng mạnh với thiết kế kiến trúc độc đáo, lấy cảm hứng từ hình tượng “con rồng uốn lượn trên mặt nước” – biểu tượng gắn liền với văn hóa Á Đông.

Nhà máy Samsung Electronics Việt Nam

• Loại công trình: Công trình công nghiệp
• Quy mô: Diện tích gần 100 ha
• Tổng vốn đầu tư: Hơn 5 tỷ USD

Nhà máy SEVT là một trong những cơ sở sản xuất quy mô lớn nhất của Samsung trên toàn cầu, đóng vai trò chiến lược trong chuỗi cung ứng thiết bị điện tử, đặc biệt là điện thoại thông minh.

Cầu Cần Thơ

• Loại công trình: Công trình giao thông
• Vị trí: Nối quận Cái Răng (TP. Cần Thơ) với TX. Bình Minh (tỉnh Vĩnh Long), vượt sông Hậu
• Quy mô: Tổng chiều dài: ~15,85 km (bao gồm cầu và đường dẫn), Cầu chính dài 2.750 m

Cầu Cần Thơ là cây cầu dây văng lớn nhất tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, có vai trò chiến lược trong việc kết nối giao thông giữa hai bờ sông Hậu. Thiết kế hiện đại, kết cấu vững chắc và ý nghĩa xã hội lớn khiến cầu Cần Thơ trở thành biểu tượng hạ tầng nổi bật tại miền Tây Nam Bộ.

Bệnh viện Chợ Rẫy TP.HCM

• Loại công trình: Công trình dân dụng – công trình công cộng (bệnh viện)
• Thành lập: 1900
• Quy mô: Hơn 2.000 giường bệnh

Bệnh viện Chợ Rẫy là một trong những bệnh viện lớn và lâu đời nhất tại Việt Nam, đồng thời là tuyến cuối trong hệ thống điều trị khu vực phía Nam. Với quy mô hơn 2.000 giường bệnh, bệnh viện có năng lực tiếp nhận và điều trị cho hàng nghìn lượt bệnh nhân mỗi ngày.

Trong bài viết này chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu về công trình xây dựng là gì? Công trình xây dựng là phần không thể thiếu trong sự phát triển của bất kỳ quốc gia nào, vừa phục vụ nhu cầu sinh hoạt, sản xuất, vừa góp phần kiến tạo bộ mặt đô thị. Nếu chủ đầu tư có nhu cầu tìm kiếm nhà thầu thiết kế thi công khách sạn uy tín, hãy liên hệ với Yiwin qua hotline 0944 115 336 hoặc email: yiwin.vn@gmail.com!

Xem thêm:

• Khách sạn thuộc loại công trình xây dựng gì?
• Cụ thể công trình dân dụng là gì?